Haperende hersenen: Help!

9 mrt 2018 | dementie

‘Maar wanneer is er nou sprake van dementie?’ Deze vraag krijg ik vaak als specialist ouderengeneeskunde, een dokter gespecialiseerd in ziekte en functioneren van ouderen. Er zijn geheugenklachten, het functioneren gaat achteruit en de partner of een ander familielid, mantelzorger wil weten waar hij/zij aan toe is. Het is belangrijk om te weten wat er scheelt en hoe je hulp kunt zoeken. Ook om fijner zelfstandig te blijven leven. Voor Alleszelf.nl ga ik in op deze diagnostiek en de hulpmogelijkheden. Hebt u nog andere suggesties? Deel die onder dit artikel!

Verantwoording

Dit is het eerste blog van een drieluik over dementie. In een tweede bericht leg ik uit hoe agitatie (bijvoorbeeld onrust of spanning) ontstaat bij mensen met dementie en wat je daaraan kan doen. Tot slot volgt een bijdrage over omgaan met machteloosheid en het accepteren van gevaren en zorgtekort voor naasten.

Dementie. Ja of nee?

Er is niet altijd sprake van een dementie. Vergeetachtigheid of haperingen in het denken, het niet meer op namen kunnen komen of het kwijtraken van concentratie kan ook komen door lichte hersenschade bij hoge bloeddruk of roken. Net zoals bij veel ouderen de nieren minder goed werken door lichte vaatschade in de nieren, zo kan ook de hersenfunctie verminderen.

Meneer Jansen is 80 jaar en vergeet soms afspraken, hij kan zijn post niet meer goed bijhouden en zijn dochter voelt zich toenemend verantwoordelijk de zaken te regelen en over te nemen. Dat leidt dan weer tot onenigheid en de dochter heeft de huisarts met wanhoop gevraagd: wordt mijn vader dement?

De oorzaak onderzoeken

Als er rust is en duidelijkheid in de situatie dan kan iemand goed functioneren. Op het moment dat er sprake is van vermoeidheid, veel dingen tegelijk, emoties of onverwachte situaties ‘hapert’ het brein.

Andere oorzaken voor vergeetachtigheid en verminderd denkvermogen zijn bloedarmoede, schildklierproblemen, depressie, vitaminegebrek, te weinig om handen hebben of juist overspannen zijn. Ook een belangrijke oorzaak om naar te kijken is het gebruik van medicatie. Een goed onderzoek inclusief lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en sociaal-psychisch onderzoek is dan geen overbodige luxe.

Moet iedereen die niet meer op namen kan komen naar de dokter? Nee, natuurlijk niet. Maar als je er onverzorgd uitziet, afspraken vergeet of moeite hebt met een apparaat bedienen terwijl dat een paar jaar terug niet zo was, is dat een belangrijk ‘niet pluis’-symptoom. Ook het verdwalen op vakantie, achterdochtig worden, geen initiatief meer tonen zijn symptomen die een onderzoek rechtvaardigen.

Slecht nieuws

Als de gezondheid in kaart is gebracht en er blijkt sprake van dementie, of milde geheugenklachten… Wat dan? Er is sprake van ‘een dementie’ als:

  • er sprake is van vermindering in denkvermogen
  • die het functioneren ernstig aantast
  • en waarvoor geen andere oorzaak is.

Dat is een hele nare aandoening, die veel invloed heeft op de persoon zelf en op diens naasten. Het luidt een laatste levensfase in van gemiddeld zo’n tien jaar. Uiteindelijk bestaat er gehele afhankelijkheid en, ik kan het niet mooier maken, met de dood tot gevolg.

Dementie: Behandeling en goed leven

Dementie is een aandoening waarbij juist in het begin goed leven mogelijk is. Er is geen pilletje om alle klachten te doen verdwijnen. Maar je kan veel doen aan verminderen klachten en behoud van welzijn. Bijvoorbeeld door je aan te passen of je te ontwikkelen. Of er nu sprake is van milde geheugenklachten of een beginnende dementie. In beide situaties is het belangrijk om te leren hoe je ondanks achteruitgang kan blijven functioneren en plezier hebben.

  • Vaste gewoontes en in beweging blijven verminderen de last van geheugenklachten.
  • Tijd nemen is nodig voor verwerking en rouw, uiteindelijk helpt dat in behoud van leefplezier. Soms helpt muziektherapie, voetzoolreflexmassage of een andere vorm van gerichte niet op denken gerichte aandacht.
  • Sociale contacten met de mensen om je heen behouden in plaats van uit de weg gaan, is een uitdaging, maar voorkomt eenzaamheid.
  • Door na te denken wat belangrijk voor je is, kun je hoofd- en bijzaken beter onderscheiden en regie houden
  • Activiteiten aangaan die je gevoel aanspreken in plaats van je denkvermogen zoals muziek, dans, wandelingen, gesprekken en contact met geliefden, samen eten, kunst kijken, elkaar aanraken…

Zo  onderzocht de Stanford-universiteit een 101-jarige, die ondanks haar vasculaire dementie bijna 400 pianostukken uit het hoofd kan spelen! ‘Ze leek zo broos. Maar achter de piano was ze dat helemaal niet. Daar zat ze vol met levenslust.’, aldus de onderzoeker.

Vraag hulp en advies

Aarzel niet om hulp en advies te vragen aan lotgenoten of je huisarts of andere professionals. Psychosociale steun van lotgenoten en hulp van professionals helpt. Juist om het zelfvertrouwen te behouden en eenzaamheid te voorkomen. Maar ook om keuzes te maken en zelfstandig te blijven. Vooral bij beginnende dementie. Hierin is veel te winnen!

Bij meneer Jansen was er geen sprake van dementie. Hij was een boekhouder met lichte overzichtsproblemen bij een voorgeschiedenis van veel hart- en vaatziektes. Het belangrijkste resultaat uit het onderzoek: Een altijd al gespannen vader-dochter verhouding samen met behoefte aan autonomie en controle. Bij het vinden van een boekhouder die niet overneemt maar meedenkt was meneer het meest geholpen. Via welzijn op recept kreeg meneer begeleiding in het vinden van een sportschool en een biljartplek. Met dochter is afgesproken dat zij jaarlijks een keer meekomt met haar vader. Voor een bloeddrukcontrole, gewichtsmeting en gesprek met de praktijkondersteuner van de huisarts.

Behoefte aan een consult dementie? Neem contact op.

Archief